top of page
Anchor 7

“Kahungunu, kua aua atu e tāria ana kia huri mai koutou ki te reo, ā, kua huri mai koutou, me mihi i tērā āhua”. Nā Tīmoti Kāretu ēnei kupu nei i whakatakoto i tana kauhau ki te marea i tae ake ki Te Pō Tuku Tohu Reo Māori a Ngāti Kahungunu i tū ki Heretaunga i te 17 o ngā rā o Aperira 2015. Neke atu i te 500 ngā tāngata i tae atu ki te whakanui i ngā kaiwhiwhi o ngā tohu e 17. Whakamīharo kē atu ana ki te tokomaha i pōī atu i runga i te aroha nui ki te reo Māori ka tahi, me ōna Kahungunutanga ka rua.

 

I te tīmatanga o te pō, i maumaharatia ētahi o ngā tino toa o te reo Māori kua hinga i roto i ngā tau e rua mai i te pō tuku tohu reo tuatahi a Ngāti Kahungunu i te tau 2013. Ko ngā mea i whakamihia, ko Graeme Hunkin, hoa rangatira o Liz Hunkin, ko Marcia Matiaha, pou nō ngā kōhanga reo o te Wairarapa, Te Rūrere Rangihau, pou nō Te Ataarangi me Te Wānanga Whare Tapere o Takitimu i ōna wā, John Harmer, pou nō Te Whare Takiura o Te Aho a Māui, Materoa Haenga, pou nō Te Whare Takiura o Te Aho a Māui me ngā kura reo, tae noa ki te kuia pakeke nei o Ngāti Naho, kua aua atu e noho ana ki roto o Ngāti Kahungunu, a Wairukuruku (Tata) Maere. Ka tika kia āta whakamānawatia tēnei hunga nei, inā te nui o tā rātau whakapau i ō rātau kaha ki te reo Māori i te wā o te ora. Hai ōku rangatira, moe mai rā i te aunga o te moe.

 

I āta whakanuitia hoki ētahi atu tino toa o te reo, ā, i whakawhiwhia ngā tohu e toru ki ngā whānau o tēnei tokotoru nei: Tama Huata rātau ko Te Kēnana Wī Te Tau Huata, ko Apikara Rārere. Nō te Pēpuere o tēnei tau nei a Tama Huata i poroporoakitia ai, ā, i riro i a ia te tohu e kīia nei “Te Kete Aronui o Ngā Toi” hai whakamānawa i āna mahi hāpai toi Māori i roto i ngā tau toru tekau neke atu. I whakawhiwhia hoki ngā tohu e rua e kīia nei “Te Kuru Pounamu o Te Reo” ki ngā whānau o Apikara Rarere rāua ko Te Kēnana Wī Te Tau Huata. He pou a Apikara nō Te Reo Irirangi o Ngāti Kahungunu, ā, ko tōna reo kai te rangahautia hai tohu i ngā ‘Ngāti Kahungunutanga’ me ngā ‘Rongomaiwahinetanga’ o te reo Māori. Mō Wī Huata, kua tata te 25 ngā tau mai i tōna matenga, ka mutu kai te rangona tonutia āna whakatau-ā-kī, āna kupu, āna waiata, āna haka, āna mōteatea, āna tauparapara, āna karakia i runga i ngā marae maha o te iwi tae noa ki te ao whānui tonu. E mihi ana ki ngā whānau o te tokotoru nei i tae manomano mai ki te whakarangatira i ēnei whakawhiwhinga. 

 

Kai hea mai tēnei kaupapa nei hai whakatiketike i tēnei hunga e noho ake nei hai iho pūmanawa mā te hunga e kaingākau ana ki te reo Māori. Tēnā rā koutou e kōrero nei, e whakamahi nei, e whakakake nei, e whakatairanga nei i tō tātau reo rangatira, mā tātau katoa ia e ora ai. Ngā mihi nui ki a koutou katoa. 

 

To know more about the winners, please click on the appropriate category. 

 

Categories and winners

 

 

Te Whakaihuwaka o Te Reo Māori - Rōpata Hepi

Ngā Tohu Kaiwhakaako Reo Māori (Rūmaki Māori) - Georgina Kīngi

Ngā Tohu Kaiwhakaako Reo Māori (Auraki) - Marino Tiuka

Ngā Rōpū Whakaako i Te Reo Māori - Te Ūranga Waka (EIT)

Te Hapori Whānui - The Wairoa Star

Te Kaiwhakatairanga i Te Reo Māori - Pourerere Marae

Te Tira Hou o Te Reo Māori (Rangatahi) - Josh Rakatairi

Te Manu Pāpāho - Derek Fox

Te Kete Aronui o Ngā Toi (Arts) - Tama Huata

Te Ahorangi o Te Kupu (Teacher) - Hīria Tūmoana

Te Tahito o Te Reo Māori (Tāne) - Enoka Munro

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Te Tahito o Te Reo Māori (Wahine) - Naina Buxton

Te Kaikōkiri o Te Reo Māori - Pōrangahau Marae

Te Kahukura o Te Reo Māori - Rangihaereroa Te Rupe

Te Āwhiorangi o Te Reo Māori - Dr. Joseph Te Rito

Te Kuru Pounamu o Te Reo (Wahine) - Apikara Rarere

Te Kuru Pounamu o Te Reo (Tāne) - Canon Wi Te Tau Huata

 

Enoka Munro

 

Ko Orangi te maunga,

Ko Te Ewe te awa

Ko Whakakī te wai ū,

Ko Whakakī te marae,

Ko Hine Tapairu te whare kai,

Ko Ngāi Te Ipu, Ngāti Hinepua, Ngāti Hine ngā hapū.

 

Nō tana putanga i te kura o Te Aute, i haere a Enoka ki Pōneke ki te ako i ngā mahi a te kaiako. Nō te putanga ake i tīmata rā tana ako i ngā tamariki o roto i ngā kura tuatahi. Ka haere nā, kātahi ka tīmata tana ako i ngā kura tuarua, ā, i reira ka tīmata tana whakaako i te reo Māori. Kua neke atu i te 30 ngā tau a Enoka e whakaako ana i te reo rangatira. Kua tekau tau hoki a ia e mahi ana i Te Reo Irirangi o Kahungunu hai reo pakeke, hai reo kaumātua, hai tautoko tonu i te ngā kaupapa whakaora reo Māori. He kanohi kitea a Enoka i ngā hui kaumātua a te iwi, ā, ko ia tētahi o ngā pūkōrero o tōna anō rohe. 

Anchor 29
bottom of page